Nhiều cổ phiếu xuống dưới mệnh giá. Doanh nghiệp muốn rút lui khỏi thị trường vì ảnh hưởng đến thương hiệu và danh tiếng của công ty. Dưới đây là một số gợi ý, đánh giá của các chuyên gia xung quanh các giải pháp,hỗ trợ Nhà nước nên làm để ổn định thị trường này.

TS. Lê Xuân Nghĩa, Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính:

"Tạm dừng chương trình thoái vốn của các doanh nghiệp NN"

Năm 2011 là một năm khó khăn đối với nền kinh tế Việt Nam. Chỉ số giá tiêu dùng trong 7 tháng đầu năm đã lên tới 14,61% và mục tiêu kiểm soát CPI cả năm dưới 17% được xem là khó có thể đạt được. Tốc độ tăng trưởng GDP trong 6 tháng đầu năm chỉ đạt 5,57% thấp hơn so với mức tăng trưởng GDP cùng kì năm 2010.

Việc thi hành chính sách tiền tệ thắt chặt cùng với lãi suất cho vay quá cao, giá nguyên nhiên liệu tăng đã tác động tiêu cực đến các doanh nghiệp. Theo báo cáo của UBKTQH trong 6 tháng đầu năm có khoảng 30% doanh nghiệp có đăng kí kinh doanh phải phá sản, giải thể, đóng cửa, tạm ngừng sản xuất.

Thị trường chứng khoán cũng chịu tác động trực tiếp của chính sách tiền tệ thắt chặt, đặc biệt là chủ trương cắt giảm tỉ lệ dư nợ tín dụng phi sản xuất trên tổng dư nợ của ngành ngân hàng xuống 16% vào cuối năm. Tính từ đầu năm đến cuối tháng 7, chỉ số VN-Index tụt giảm 15,54% và chỉ số HNX-Index giảm 38,52%. Thanh khoản của thị trường cũng giảm sút mạnh, khối lượng giao dịch từ mức bình quân 25 - 30 triệu cổ phiếu một phiên trong quý I giảm xuống còn 15 - 18 triệu cổ phiếu trong tháng 7. Thậm chí, gần đây, có những phiên giao dịch khối lượng giao dịch chỉ có 100 cổ phiếu. Thị trường OTC và UPCOM đóng băng với khối lượng giao dịch ảm đạm. Mức vốn hóa so với GDP đã giảm từ 39% vào cuối năm 2010 xuống còn 36%.

Về giá, thị trường chứng khoán VN đang là một trong những thị trường có giá cổ phiếu rẻ nhất trong số các thị trường mới nổi. Đến cuối tháng 7, có 200/284 cổ phiếu trên HSX và 309/383 cổ phiếu trên HNX có thị giá dưới giá trị sổ sách. Hàng trăm cổ phiếu khác có giá dưới mệnh giá 10 nghìn đồng. Việc huy động vốn trên thị trường cũng gặp khó khăn do thị trường giảm sút, giá cổ phiếu xuống dưới mệnh giá, mặt bằng lãi suất qua cao.

Trước thực trạng giá cổ phiếu giảm mạnh, nhiều công ty xin hủy đăng ký niêm yết hoặc dự định rút niêm yết khỏi thị trường vì ảnh hưởng xấu đến hình ảnh, thương hiệu công ty. Điều này ảnh hưởng xấu đến tiến trình thúc đẩy doanh nghiệp niêm yết trên thị trường.

Để giữ ổn định thị trường chứng khoán Việt Nam, theo tôi phải ổn định kinh tế vĩ mô, tạo niềm tin cho nhà đâu tư là giải pháp quan trọng nhất vì thị trường chứng khoán là thị trường của kỳ vọng vào tuơng lai. Do đó, kiểm soát lạm phát, hạn chế thâm hụt ngân sách, hạn chế nhập siêu và ổn định giá trị của đồng Việt Nam  là những ưu tiên trước mắt mà thị trường đòi hỏi.

Thị trường chứng khoán ở VN đã ra đời được 11 năm nhưng phuơng thức giao dịch vẫn lạc hậu. Phương thức giao dịch T + 3 vẫn là một trong những rào cản lớn nhất ảnh hưởng đến việc thu hút dòng vốn. Trong khi phương thức giao dịch T + 1 đã áp dụng với các giao dịch thỏa thuận thì giao dịch T + 2 vẫn chưa được cho phép. Đây là mong đợi của cộng đồng đầu tư chứng khoán. Các giải pháp như cho phép nhà đầu tư mở nhiều tài khoản, được mua bán cổ phiếu cùng phiên hay kéo dài thời gian giao dịch phần lớn không có ý nghĩa khi trên thực tế nhà đầu tư đã tìm được cách lách luật để thực hiện.

Theo tôi, nên giữ nguyên tỉ lệ cho vay chứng khoán trên tổng dư nợ tín dụng và tạm dừng chương trình thoái vốn của các doanh nghiệp NN khỏi thị trường chứng khoán. Đây cũng là một giải pháp để tránh thị trường tiếp tục đi xuống. Nếu luồng tiền của nhà đầu tư tổ chức cũ phần lớn bị rút khỏi thị trường thì dù giá cổ phiếu có rẻ hơn thị trường khó tăng trưởng bền vững trở lại nếu chỉ dựa vào luồng tiền của nhà đầu tư cá nhân và các quỹ đầu tư mới.

TS. Vũ Thị Kim Liên, Phó Chủ tịch UBCKNN

"Cần có những giải pháp về thuế để hỗ trợ cho TTCK"

Chúng tôi cho rằng Chính phủ cần thực hiện quyết liệt và sát sao Nghị quyết 11. Đối với chính sách tài khóa, kiên trì thực hiện chủ trương hạn chế đầu tư, kiên quyết cắt giảm và ngừng các dự án không hiệu quả, chưa thực sự cần thiết. Đồng thời cắt giảm chi tiêu thường xuyên để giảm bớt thâm hụt, giảm bớt áp lực lạm phát. Nếu chúng ta thực hiện tốt Nghị quyết 11 thì các vấn đề kinh tế vĩ mô sẽ được cải thiện và TTCK có cơ hội phát triển bền vững. Chính sách tiền tệ cần có sự điều hòa linh hoạt theo tín hiệu thị trường vừa thận trọng nhưng cũng đảm bảo duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh của DN.

Ngân hàng Nhà nước cần rà soát lại để có bức tranh đúng về dư nợ tín dụng đối với TTCK, trên cơ sở đó có các quy định phù hơp, một mặt đáp ứng được yêu cầu chống lạm phát một mặt có lộ trình để các ngân hàng có thể điều chỉnh theo hướng tích cực. Cụ thể không nên quy định một mức tiền cho vay hoạt động chứng khoán như nhau đối với các tổ chức tín dụng mà cần phân loại và chỉ hạn chế đối với các tổ chức tín dụng không đạt các tiêu chí an toàn.

Các cấp hoạch định chính sách cần có cái nhìn công bằng hơn đối với TTCK. Thực tế, phát triển TTCK 11 năm qua cho thấy TTCK trở thành một kênh phân phối và huy động vốn ngày càng hiệu quả cho doanh nghiệp trong đó có các ngân hàng. Chỉ tính năm 2010, hệ thống ngân hàng đã huy động được hơn 45 nghìn tỷ đồng để tăng vốn điều lệ theo quy định của CP. Không có TTCK thì những doanh nghiệp nhưu STB, ACB, SSI, HAG... không thể tăng trưởng quy mô nhanh chóng để trở thành doanh nghiệp tầm cỡ của quốc gia và vương ra khu vực như hiện nay. Do đó, số lượng công ty niêm yết không ngừng tăng lên, đồng thời cũng làm tăng tính công khai minh bạch và chất lượng quản trị DN dù rằng vẫn còn chưa làm thỏa mãn nhà đầu tư.

Chính phủ cần có những giải pháp về thuế để hỗ trợ cho hoạt động của TTCK. Ngoài các giải pháp trước mắt như miễn giảm tạm thời thuế TNCN từ chứng khoán, UBCKNN kiến nghị trong khi chưa đánh thuế vào tiền lãi ngân hàng thì nên bỏ thuế 5% trên thu nhập từ cổ tức do đây là thu nhập sau thuế của DN (đã chịu thuế TNDN). Khi doanh nghiệp chi trả cổ tức bằng tiền hoặc cổ phiếu thì đều có tác động đến giá cổ phiếu giảm. Loại bỏ thuế đánh vào cổ phiếu thưởng cho cổ đông hiện hữu vì thực chất đây là hình thức tách cổ phiếu, không đem lại thu nhập cho cổ đông. Mặt khác, cần mở rộng diện không chịu thuế GTGT đối với các dịch vụ tài chính hợp pháp của các công ty chứng khoán.

Về phía cơ quan giám sát hoạt động của TTCK, tăng cường quản lý, giám sát hoạt động của các công ty chứng khoán công ty quản lý quỹ căn cứ vào chỉ tiêu an toàn tài chính. Nâng cao năng lực quản trị rủi ro, an toàn tài chính, đạo đức nghề nghiệp trong các đơn vị kinh doanh chứng khoán, thúc đẩy việc giải thể, hợp nhất những công ty chứng khoán hoạt động kém hiệu quả. Tăng cường giám sát thị trường để phát hiện kịp thời các hành vi giao dịch không công bằng, thao túng giá cả.

Dominic Scriven, Tổng giám đốc Công ty quản lý quỹ Dragon Capital

"Thành lập các hình thức đầu tư mới như quỹ hưu trí, quỹ đầu tư mở"

Mặc dù tăng trưởng GDP của VN trong 5 năm qua cao hơn so với Ấn Độ và Thái Lan nhưng kinh tế vĩ mô lại không ổn định chẳng hạn như lạm phát cao nhất trong khu vực. Điều đó giải thích lý do tại sao thị trường chứng khoán đã hoạt động không hiệu quả. Các nhà đầu tư tổ chức lo ngại biến động cao của nền kinh tế.

Trong năm 2006, gần 40% trái phiếu của VN đã được tổ chức nước ngoài nắm giữ. Đây là tỉ lệ cao nhất trong Châu Á. Nhưng hiện nay, tỉ lệ này chưa tới 10%. Điều này thể hiện niềm tin của nhà đầu tư tổ chức ngày càng giảm sút.

Cổ phiếu Việt Nam đang có mức giá hấp dẫn nhưng tỉ lệ chiết khấu cao trong các quỹ đã làm giảm lợi thế trong việc thu hút các quỹ nước ngoài để thu hút luồng tiền ngoài nước. Các quỹ đầu tư ở VN rất khó để huy động vốn mới nếu mức chiết khấu cao vẫn còn. Đồng thời, rủi ro thanh khoản tăng lên đáng kể với mức chiết khấu cao. Chúng tôi quan sát một vài quỹ đã được mua lại vào năm 2011 và 2012. Nếu không có dòng tiền mới chảy vào việc mua lại này sẽ gây thêm áp lực cho thị trường.    

Theo tôi, cần thành lập các hình thức đầu tư mới như quỹ hưu trí, quỹ đầu tư mở... Đó là điều cần thiết để phát triển các loại hình nhà đầu tư tổ chức mới để cải thiện thanh khoản và tăng cường tính chuyên nghiệp cho thị trường chứng khoán. Bộ Tài chính đã ban hành dự thảo Thông tư về quỹ mở và thu thập ý kiến từ người tham gia thị trường. Hy vọng quy định này sớm đưa vào thực hiện.

Tăng cường vai trò của nhà đầu tư tổ chức, UNCK cần khuyến khích đầu tư dài hạn và trao đổi nhiều hơn với thị trường thông qua các tổ chức của mình nhưu nhóm công tác thị trường của Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam (VBF), câu lạc bộ quản lý quỹ, Hiêp hội các nhà đầu tư Tài chính, Hiệp hội các công ty chứng khoán...

Đơn giản hóa quá trình phê duyệt cho các khách hàng tổ chức kinh doanh bên ngoài các thành phần trên: tính thanh khoản yếu điều này là một trong những cách để hỗ trợ thị trường.

Về quy mô doanh nghiệp và vốn hóa thị trường, trên thị trường có quá nhiều công ty nhỏ và một vài công ty khá lớn. Các mã chứng khoán có thể đầu tư được lại chỉ giới hạn cho các nhà đầu tư tổ chức. Họ đã nắm giữ nhiều cổ phiếu của các công ty này để có được sự phân bổ tài sản mong muốn.

VN-Index có vốn hóa thị trường khoảng 26 tỉ USD vào cuối tháng 7. Theo tiêu chuẩn quốc tế, chúng tôi tính toán điều chính vốn hóa thị trường thực bằng cách loại ra tỉ lệ sở hữu của chính phủ và hội đồng quản trị tại mỗi công ty. Giá trị điều chỉnh thực của VN-Index là 9 tỉ USD vốn hóa thị trường. Giá trị điều chỉnh thấp là một trong những lý do chính cho sự đóng góp thấp tới bất kỳ chỉ số chứng khoán khu vực hoặc nhóm chỉ số.

Theo chúng tôi, cần có lộ trình để giảm quyền sở hữu Nhà nước tại các DN cổ phần hóa. Một mục tiêu của chương trình cổ phần hóa là để giảm quyền sở hữu Nhà nước trong các ngành công nghiệp mà sở hữu Nhà nước không cần thiết có mặt ở đó. Trên thực tế, sở hữu Nhà nước cao (hơn 51%) gây ra một số khó khăn trong việc lập kế hoạch chiến lược, hoạt động kinh doanh và thậm chí mâu thuẫn lợi ích.

Chính phủ cần có một khung thời gian để các công ty đại chúng niêm yết. Các công ty niêm yết có tính minh bạch tốt hơn cho các cổ đông. Điều kiện thị trường không phải là một lý do để trì hoãn việc niêm yết khi mà việc xác định giá trị công ty được chiết khấu nếu thanh khoản thấp (thị trường OTC). Thêm vào đó, cần công bố kế hoạch chi tiết việc cổ phần hóa các doanh nghiệp Nhà nước. Sự chậm chễ trong việc tư nhân hóa có thể gửi một tín hiệu không mong muốn tới nhà đầu tư tổ chức.

Nguyễn Đông